Ενθάρρυνση των νέων με παθήσεις ASD και  ψυχικές διαταραχές ώστε να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους από την πανδημία COVID-19 μέσω ψηφιακής αφήγησης

Η πανδημία COVID-19 είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Σύμφωνα με την έκθεση του Eurofound «Living, working and COVID-19 (Update April 2021)», η ψυχική ευημερία έχει φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από την εκδήλωση της πανδημίας πριν από έναν χρόνο. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ των νέων και εκείνων που έχουν χάσει τη δουλειά τους. Οι κοινωνικοί περιορισμοί, η αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον και η εξάπλωση των τρομακτικών ειδήσεων έχουν επηρεάσει τους νέους, αυξάνοντας τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.

Ταυτόχρονα, οι υφιστάμενες ανισότητες διευρύνονται λόγω του δυσανάλογου αντικτύπου της πανδημίας στις ευάλωτες ομάδες. Ειδικότερα, οι νέοι που ζούσαν με Αυτιστική Διαταραχή Φάσματος (ASD) και άλλες ψυχικές διαταραχές παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση του άγχους λόγω απότομης αλλαγής στην καθημερινή τους ρουτίνα, τη δυσκολία πρόσβασης σε θεραπεία και ειδικές υπηρεσίες εκπαίδευσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γονείς έχουν γίνει οι μοναδικοί φροντιστές τους.

Με στόχο να βοηθήσει τους νέους με ASD και ψυχικές διαταραχές να αντιμετωπίσουν την πανδημία και να προωθήσουν την κοινωνική τους ένταξη, το Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής (SPIN), ένας ελληνικός οργανισμός που εστιάζει σε καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα, συμμετέχει στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «StoryLiving – Enabling youth with developmental disability & mental health disorder to share their COVID-19 experience through digital storytell».

SPIN: Ένα ινστιτούτο που παρέχει καινοτόμους εκπαιδευτικούς πόρους

Το Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής (SPIN) είναι ένας οργανισμός που εστιάζει στην επαγγελματική κατάρτιση, τη συνεχή εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση, καθώς και στην εκπαιδευτική συμβουλευτική και υποστήριξη σε θέματα που σχετίζονται με την κοινωνική πολιτική και την κοινωνική οικονομία, όπως η μετανάστευση (εκπαίδευση και ένταξη), η κοινωνική ευθύνη, η απασχολησιμότητα, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η βιωσιμότητα και η πρόληψη και θεραπεία εκφοβισμού κ.λπ. Το SPIN προσφέρει συγκεκριμένα, εστιασμένα, εξειδικευμένα και πιστοποιημένα, διαδικτυακά μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης, υπηρεσίες υποστήριξης σε υφιστάμενους παρόχους, υπηρεσίες καθοδήγησης και άλλες από κοινού με τους συνεργάτες μας προσδιορισμένες σχετικές δραστηριότητες.

«Το SPIN είναι ένας οργανισμός που εστιάζει στην εκπαίδευση ενηλίκων στην κοινωνική πολιτική, την κοινωνική καινοτομία και τη βιωσιμότητα. Οι δράσεις μας χωρίζονται σε δύο πυλώνες: εκπαίδευση και κατάρτιση, και έρευνα και καινοτομία,» λέει η Ειρηάννα Δραγώνα, – Project Manager του SPIN. Συνεργαζόμαστε με δημόσιους, μη κερδοσκοπικούς και ιδιωτικούς φορείς για την υλοποίηση εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών προγραμμάτων που εστιάζουν σε θέματα όπως η ανάπτυξη της απασχολησιμότητας, η επανένταξη αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων στην αγορά εργασίας, η ενσωμάτωση ευπαθών κοινωνικών ομάδων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων (αναβάθμιση και επανένταξη), κλπ. Αξιοποιώντας αυτήν την εμπειρία και σε συνεργασία με ένα παγκόσμιο δίκτυο πανεπιστημίων και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, αναπτύσσουμε και προσφέρουμε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων με επίκεντρο θέματα κοινωνικής πολιτικής και βιωσιμότητας.»

Ο οργανισμός έχει δημιουργήσει σχέσεις συνεργασίας με ακαδημαϊκά ιδρύματα όπως το Πανεπιστήμιο Νεάπολης Πάφος και το Κέντρο Διεθνούς & Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας & Διακυβέρνησης – Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, για την ανάπτυξη και υποστήριξη προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών.

Σύμφωνα με την Ειρηάννα, η συμμετοχή του SPIN σε προγράμματα που εστιάζονται στη νεολαία βασίστηκε στην υπόθεση ότι υπάρχει τεράστια ανάγκη να δοθεί χώρος στους νέους για να εκφραστούν, καθώς και για να συμμετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα τους εφοδιάσουν με τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. «Αυτό που είδαμε είναι ότι δίνοντας φωνή στους νέους να μοιραστούν την εμπειρία τους και να εκφράσουν τις ανάγκες τους, θέτουμε τις βάσεις για ένα βιώσιμο μέλλον», λέει η Ειρηάννα, προσθέτοντας ότι το SPIN οραματίζεται «έναν κόσμο στον οποίο η προσωπική ανάπτυξη, η κοινωνική αλλαγή και η βιωσιμότητα μπορούν να επιτευχθούν μέσω της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας».

Η πρωτοβουλία StoryLiving

Το StoryLiving είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που προωθεί την ψηφιακή αφήγηση ως μεθοδολογία και ως εργαλείο επικοινωνίας και θεραπείας για τους νέους που ζουν με ASD και άλλες ψυχικές διαταραχές. Στόχος του είναι να βοηθήσει αυτούς τους νέους να αντιμετωπίσουν την πανδημία, να υποστηρίξει τους εκπαιδευτές της νεολαίας, τους εκπαιδευτικούς και τους κοινωνικούς λειτουργούς και να αυξήσει την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν την αφήγηση ιστοριών στην εργασία τους, να προωθήσει την κοινωνική ένταξη των νέων με διαταραχές ASD/ψυχικής υγείας μέσα από την αφήγηση ιστοριών και να ευαισθητοποιήσει για τα ειδικά θέματα που αντιμετώπισαν αυτοί οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Η Ειρηάννα εξηγεί ότι η ιδέα για αυτό το εγχείρημα άρχισε να μεγαλώνει τον Σεπτέμβριο του 2020, μετά το πρώτο lockdown στην Ελλάδα και λίγο πριν το δεύτερο. Ήταν όταν ήρθαν στο φως οι πρώτες μελέτες σχετικά με τα αποτελέσματα των lockdown και της κοινωνικής αποστασιοποίησης σε άτομα με ψυχικές ασθένειες και αυτισμό. «Είχαμε ήδη εργαστεί σε άλλες πρωτοβουλίες που βασίζονται στη μεθοδολογία της αφήγησης και τα αποτελέσματα ήταν πολύ ελπιδοφόρα», λέει η Ειρηάννα. Η δράση συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Erasmus+ – KA2: Στρατηγική εταιρική σχέση για την εκπαίδευση των νέων.

Το project στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νέοι με αναπηρίες και ψυχικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέσω της χρήσης ψηφιακών αφηγήσεων. Το StoryLiving υποστηρίζει την αφήγηση ιστοριών ως μέθοδο για την υπέρβαση και τη διαδικασία κατανόησης συναισθημάτων, φόβων, τραυμάτων και απομόνωσης και για την υποστήριξη της θεραπευτικής διαδικασίας της νεολαίας και των οικογενειών τους. Ο απώτερος στόχος του έργου, που είναι η πνευματική ευημερία των νέων με αναπηρίες και ψυχικές διαταραχές, συμβάλλει στην επίτευξη των 11 ευρωπαϊκών στόχων για τη νεολαία (2019-2027), ιδίως του στόχου #5 Ψυχική υγεία και ευεξία.

Ο Ειρηάννα λέει ότι η πρωτοβουλία γεννήθηκε από την ανάγκη να παρέχει στους νέους από τις υποεκπροσωπούμενες ομάδες τα εργαλεία και τις μεθόδους για να μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, με απώτερο στόχο να ξεπεραστούν τα τραύματα που άφησε η κοινωνική αποστασιοποίηση και η ανασφάλεια της πανδημίας. “Το πρόγραμμα φέρνει στο προσκήνιο νέους με αυτισμό ή ψυχικές διαταραχές. Τους δίνει την ευκαιρία να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στις δραστηριότητες, και έναν χώρο για να συζητήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις απόψεις τους γύρω από την πανδημία. “

Ως μέρος του προγράμματος, νέοι άνθρωποι με αυτισμό ή ψυχικές ασθένειες θα κληθούν φέτος να δημιουργήσουν τις δικές τους ιστορίες και να εξηγήσουν πώς βίωσαν την πανδημία. Μια διαδικτυακή πλατφόρμα μάθησης και φιλοξενίας θα αναπτυχθεί χρησιμοποιώντας ένα Σύστημα Διαχείρισης Μάθησης (LMS) που θα περιλαμβάνει τις ενότητες κατάρτισης και τις ιστορίες που έχουν συλλεχθεί, και θα επιτρέπει στους χρήστες να ανεβάσουν τις δικές τους ψηφιακές ιστορίες. «Αυτές οι ιστορίες θα είναι προσβάσιμες δωρεάν και στοχεύουμε όλο και περισσότερους νέους να συμμετάσχουν στην διαδικτυακή μας πλατφόρμα και να ανεβάσουν τις δικές τους εμπειρίες”, λέει η Ειρηάννα . Στο τέλος, όλοι οι οργανισμοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα συντάξουν ένα έγγραφο συστάσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για να προωθήσουν τη χρήση της αφήγησης ως θεραπευτικής και επικοινωνιακής διαδικασίας.

Για να επιτευχθούν οι στόχοι του έργου, δημιουργήθηκε μια ομάδα από 7 οργανισμούς ο καθένας με διαφορετική τεχνογνωσία – στην εκπαίδευση, τις νέες τεχνολογίες, την αφήγηση ιστοριών κλπ. Η κοινοπραξία περιλαμβάνει οργανισμούς από Βέλγιο, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Βόρεια Μακεδονία. Επιπλέον, το SPIN δημιούργησε ένα δίκτυο επαγγελματιών στην Ελλάδα και τους συμπεριέλαβε στη διαδικασία μέσα από συνεντεύξεις, ενημερωτικές εκδηλώσεις και επιμορφώσεις, ενώ η οργάνωση χτίζει γέφυρες επικοινωνίας με γονείς και οικογένειες και προσαρμόζει τις δράσεις της στις πραγματικές καθημερινές τους ανάγκες.

Μέχρι στιγμής, η κοινοπραξία έχει καταφέρει να προσεγγίσει περίπου 100 επαγγελματίες που εργάζονται με νέους ανθρώπους με ASD ή ψυχικές διαταραχές και έχει διενεργήσει εθνικές εκθέσεις για τον τρόπο που η πανδημία επηρέασε αυτούς τους νέους σε Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Βόρεια Μακεδονία.

Το κλειδί για επιτυχημένες πρωτοβουλίες νέων

Νεανικά προγράμματα όπως το StoryLiving προσφέρουν τεράστια οφέλη στις ομάδες στόχους και στην κοινωνία στο σύνολό της. Αλλά τι κάνει μια πρωτοβουλία νέων επιτυχημένη; Η Ειρηάννα υποστηρίζει ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι η πρωτοβουλία ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κάθε ομάδας στόχου προκειμένου να προωθήσει τη συμμετοχή. «Θα πρέπει να υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ του τι χρειάζεται η ομάδα-στόχος και του τι σχεδιάζουμε.»

Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της συμμετοχής των νέων σε κάθε βήμα της διαδικασίας. Και δίνει μια απλή συμβουλή σε όλους τους οργανισμούς που επιθυμούν να εφαρμόσουν αυτό το είδος προγραμμάτων: «Να εμπλέξετε τους νέους στις ενέργειές σας από την αρχή της ιδέας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της υλοποίησης. Μόνο έτσι θα είναι η δράση πραγματικά επιτυχής και βιώσιμη» λέει η Ειρηάννα.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία StoryLiving μπορείτε να επισκεφτείτε: https://storylivingyouth.eu/